Patronen die je achtervolgen

Als je kinderen hebt, besef je hoe lastig opvoeden kan zijn. Fouten zijn zo gemaakt. Je bedoelt het goed, maar je energie is op of je hebt geen tijd. Je hebt niet altijd zin om naar de kinderboerderij te gaan, een spelletje te doen of huiswerk te begeleiden. Zijn dit cruciale fouten, verpest je hiermee het leven van je kinderen voorgoed? Dat valt wel mee. Belangrijkste voor kinderen is dat ze in een veilige omgeving opgroeien waar ze zichzelf mogen zijn. 

Toch zijn er veel mensen waarbij de jeugd die niet goed is verlopen. En daar kun je op latere leeftijd nog steeds last van hebben. Je hebt een negatief zelfbeeld. Dit kan in je jeugd zijn ontstaan door de manier waarop je bent opgevoed en door de ervaringen die je hebt opgedaan. Er zijn patronen in je leven ontstaan, schema's. Bijvoorbeeld omdat je vader of moeder er vaak niet voor je was, je afwees of misschien zelfs misbruikte. 

Misschien herken je jezelf in een of meerdere van de volgende schema's:

• Onverbondenheid en afwijzing: verlating/instabiliteit, wantrouwen/misbruik, emotioneel tekort, tekortschieten/schaamte, sociaal isolement/vervreemding
• Verzwakte autonomie: afhankelijkheid/incompetentie, kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar, kluwen/onderontwikkeld zelf, falen/mislukken
• Verzwakte grenzen: veeleisendheid/grootsheid, onvoldoende zelfcontrole/zelfdiscipline
• Gerichtheid op anderen: onderwerping, zelfopoffering, goedkeuring/erkenning zoeken
• Overmatige waakzaamheid en inhibitie: negativisme/pessimisme, emotionele inhibitie, strenge normen/ overkritisch zijn, bestraffendheid

Om als kind te overleven in je sociale situatie heb je je gedrag aangepast. Deze gedragingen worden ook wel modi genoemd en zijn manieren waarin je op latere leeftijd nog steeds kunt reageren. Als je bijvoorbeeld een kritische ouder hebt gehad, kan deze een stemmetje in je hoofd worden die je bestraffend toespreekt: "Dat kan je toch niet, bij jou mislukt altijd alles." 

De volgende modi worden onderkend:

• kindmodi: kwetsbaar, boos, razend, impulsief, ongedisciplineerd of gelukkig
• disfunctionele coping: gedwee gehoorzame/willoos inschikkelijke,  afstandelijke beschermer, overcompenseerder/ onthechte zelfsusser
• disfunctionele oudermodi: bestraffende of veeleisende ouder
• gezonde volwassene

Vaak heb je niet eens door dat je in een modus reageert. Dan reageer je bijvoorbeeld vlak en emotieloos en denk je dat het bij je hoort, terwijl het eigenlijk een aangepaste rol of modus is: in dit geval de afstandelijke beschermer. 

Schema's en modi komen uit de schematherapie. Deze therapievorm is ontwikkeld door de psycholoog Jeffrey Young en is de laatste tijd sterk in opkomst. Het wordt steeds vaker genoemd als effectieve therapie bij borderline persoonlijkheidsstoornissen. 

Maar ook zonder persoonlijkheidsstoornis is het een handige methode om meer inzicht te krijgen in hoe je denkt, communiceert en je gedraagt. Het geeft inzicht in wie je bent en waar je gedrag uit voortkomt. 

Als je je hierin herkent en wilt werken aan een positiever zelfbeeld of effectiever gedrag, dan wil ik je daar graag bij helpen.