1 april

Zaterdag is het 1 april, een dag om op ons hoede te zijn. Je schoenveter zit los (als je schoenen zonder veters draagt), er zit een spin in je haar, de wc is omwikkeld met plastic, je bureau staat buiten, taarten ontploffen en er zit zout in je thee.

Ik ben nog steeds boos op dat meisje uit mijn kleuterklas dat zei dat er een koe in de klas stond. Ik geloofde haar niet, maar ik moest wel de klas in. Ik hoor haar nog lachen. Zo onterecht!
En ik moet denken aan de lol die ik had als kind toen ik met een vriendinnetje het winkelcentrum in ging en we tegen iedereen riepen '1 april, kikker in je bil!' Een hele middag de slappe lach. Tja.

Volgens sommige theorieën ontstond de 1 april grap in de 16e eeuw in Nederland, geïnspireerd op een gedicht van Eduard de Dene waarin een edelman zijn personeel op die dag allerlei vreemde klusjes liet opknappen. Anderen zeggen dat de dag te maken heeft met de omzetting van de Juliaanse kalender naar de Gregoriaanse in Frankrijk, waarbij oud en nieuw van 1 april naar 1 januari werd gezet en er veel grappen uitgehaald werden met mensen die vasthielden aan de oude kalender.

Hoe dan ook, ik vind het een mooie traditie. Volgens onderzoek stimuleert humor de taalverwerkende delen en de beloningscentra van het brein. De aanmaak van dopamine, een neurotransmitter die zorgt voor een plezierig gevoel, neemt toe en stresshormonen zoals cortisol en adrenaline nemen af. Lachen maakt gezond is een cliché met een kern van waarheid.

Grappen worden in de psychologie vaak bestudeerd in het kader van pesterijen. Echter, grappen kunnen ook juist een methode zijn om iemand welkom te heten in de groep of te laten weten dat die er bij hoort. Het gebruik van humor in lessen en trainingen kan, mits het aansluit op de leerstof, ervoor zorgen dat het geleerde beter onthouden wordt. Bovendien wordt de leraar of trainer hierdoor ook als een meer competente communicator gezien. Een fijne bijkomstigheid.

Humor is ook een coping mechanisme voor stress en tegenslag. Het speelt een belangrijke rol in de weerbaarheid en overlevingskansen van mensen. Als pijn ondraaglijk is, plaats humor een buffer tussen de pijn en de persoon die deze pijn moet ondergaan. Ook speelt humor een rol bij het tegengaan van angst en depressie. In tijden van oorlog wordt galgenhumor gebruikt om het leven nog enigszins dragelijk te maken. In Nazi Duitsland was humor verboden, het werd gezien als een teken van opstand en daarom bedreigend voor het regime. Op anti-Nazi humor stond de doodstraf.

Gelukkig leven wij in een land en tijd waar grappen in het algemeen gewaardeerd worden. De meeste grappen die we uithalen bij onze vrienden en collega's worden met de beste bedoelingen gedaan, zijn niet bedoeld om schade aan te richten en geven een relativerende knipoog aan het leven.

Zo had ik jaren geleden het, vond ik, briljante idee om het parkeerprobleem van de lease auto's van het bedrijf waar ik voor werkte op te lossen door valet parking in te voeren met studenten die de auto gedurende de dag ook konden gebruiken voor taxidiensten. Ik zag de paniek al in de ogen van mijn collega's bij het idee dat hun kostbare 'bezit' zomaar ergens in het land zou rondrijden met ongure type's achterin en een gesjeesde student aan het stuur. Invoerdatum van dit nieuwe beleid had ik gezet op 1 april, dan konden ze hun autosleutels inleveren in de centrale hal. Helaas durfde de communicatie afdeling het niet aan.

Ik ben benieuwd naar de 1 april grappen van dit jaar.

De kracht van de introvert

Mensen die hun mond houden, worden niet gehoord. Het klinkt logisch. Besluiten worden in het algemeen genomen door te volgen wat het hardst geroepen wordt. Ongeacht of dit een goed idee is. Door niet te luisteren naar personen die niet direct op de voorgrond springen, missen we een essentiële invloed, de kracht van de introvert.

De westerse wereld wordt gedomineerd door de extraverte mens. De mens die tegelijkertijd kan praten en denken en daardoor steeds net iets sneller en meer nadrukkelijk aanwezig is dan de introverte mens. De extraverte mens handelt alvorens na te denken en is vaak meer gevoelig voor verleidingen als geld en status. De bankencrisis wordt wel eens toegeschreven aan de extraverte mens die weigerde te luisteren naar de kritische geluiden van de introverte mens die nadacht over de consequenties van bepaalde financiële constructies en zich zorgen maakte. 'Ach, je moet niet zo moeilijk doen.' 'Zonder risico geen winst.' De gevolgen zijn duidelijk.

Jarenlang probeert men de introverte mens te veranderen in een extravert persoon. Alsof het natuurlijke gedrag van de introvert niet goed is. Als je de introvert extravert wilt maken, ga je voorbij aan zijn kwaliteiten, zoals: onafhankelijk denken, scherp observeren, zich kunnen verplaatsen in een ander, rustig en bescheiden zijn, goed kunnen luisteren, verbeeldingskracht, intelligentie en creativiteit. Kwaliteiten die je niet wilt missen, zeker niet als er belangrijke beslissingen genomen moeten worden.

Introversie is niet hetzelfde als verlegenheid. Verlegenheid is angst voor sociale afkeuring. Introversie is een voorkeur voor omgevingen die niet te prikkelend zijn. Vaak worden deze begrippen verward, zeker ook omdat de introvert regelmatig geconfronteerd wordt met kritiek op zijn natuurlijke staat van zijn, zijn rustige contemplatie, en derhalve sociale afkeuring verwacht.

Bij beoordelingen hoort de introvert steevast dat hij zichzelf vaker moet laten zien en horen. Iets dat de introvert vertaalt als geschreeuw om niets. Een introvert denkt dat zijn kwaliteiten voor iedereen zichtbaar zijn, dat daar geen extra aandacht voor nodig is. Omdat hij zelf ook de kwaliteiten van een ander ziet, zonder dat de ander hierover in de wandelgangen hoeft te roepen.

Introversie is niet veranderbaar, het wordt gezien als een van de meest stabiele karaktertrekken. Carl Jung schreef al over introversie en extraversie en ook in de big five van persoonlijkheidskenmerken wordt de introversie/extraversie dimensie gezien als een fundamenteel kenmerk waarop mensen kunnen verschillen.

Een introvert krijgt energie door zich naar binnen te keren, in zijn eigen wereld, om na te denken, zaken op een rij te zetten en zich zo weer op te laden. Een extravert krijgt energie door zich naar buiten te keren, onder de mensen te zijn en acties te ondernemen. Een extravert wordt blij van shoppen en daarna van feest naar feest hoppen. Een introvert vindt dit doodvermoeiend, is snel overprikkeld. Een introvert houdt wel van het gezelschap van mensen, maar heeft tijd nodig al deze indrukken te verwerken. Bij teveel prikkels raakt de introvert geagiteerd, wordt vergeetachtig, verliest zijn concentratie en kan niet meer denken.

Extraverten praten liever dan dat ze luisteren. Koetjes en kalfjes, small talk, borrelpraat? Geen probleem. Introverten luisteren juist meer dan dat ze praten en houden meer van diepgang, liefst in wat kleiner gezelschap. Een extravert bepaalt al pratend zijn mening. Een introvert vindt dat hij pas genoeg weet om een mening te vormen als hij bijna alles van een onderwerp weet. Hij wacht tot zijn mening gevraagd wordt, wil niemand onnodig lastig vallen en vindt het onbeleefd iemand te onderbreken. Een introvert zegt alleen iets als hij vindt dat het van belang is of als hij het hartgrondig met iemand oneens is. Hij bereidt zich voor voordat hij iets gaat zeggen en is daardoor trager en bedachtzamer.

Bij het spreken zullen introverten eerder oogcontact vermijden, omdat ze zich zo beter kunnen concentreren op wat ze denken. Bij het luisteren kijken ze een ander wel aan. Extraverten kijken een ander juist aan als ze praten, om te zien hoe deze reageert. Bij het luisteren vermindert bij hen het oogcontact omdat extraverten willen zien wat er in de omgeving gebeurt.

Zo'n één op de drie mensen is introvert, een stille, bescheiden adviseur. Een introvert zal er niet snel voor kiezen aandacht voor zijn standpunt te vragen of in het middelpunt van belangstelling te staan. En dat is een gemiste kans. De andere twee van de drie adviseer ik daarom wat vaker te luisteren naar deze persoon die vaak zinnige dingen te melden heeft. Gun de introvert de tijd om na te denken, nodig hem uit zijn mening te delen. Overschreeuw hem niet, maar geef hem de ruimte en luister naar wat hij te zeggen heeft. De wereld heeft behoefte aan introverte mensen als Angela Merkel, Barack Obama en de Dalai Lama. Laten we wat vaker naar elkaar luisteren. Een mens heeft niet voor niets twee oren en slechts één mond.

Gebaseerd op de boeken Stil van Susan Cain (zie ook haar Ted talk) en Introvert door het leven van Mart Olsen Laney.