What you see is what you get

Focus je op de dingen die goed gaan en op kwaliteiten? Of is jouw kritische stem met name aan het woord en let je vooral op 'fouten' en tekortkomingen? Als je bewust kiest voor wat je zegt en denkt over jezelf en over anderen, kun je je zelfbeeld en je wereldbeeld positief beïnvloeden. En dat leeft een stuk leuker!

Rond het begin van onze jaartelling schreef Ovidius over Pygmalion, een beeldhouwer die een wit, ivoren beeld maakte van een mooie, jonge vrouw waar hij hevig verliefd op werd. Hij bad de goden dat zij hem deze vrouw gaven en Venus vervulde zijn wens. Het beeld kwam onder zijn lippen en omhelzingen tot leven en ze leefden waarschijnlijk nog lang en gelukkig.

De kern van dit verhaal is dat het beeld dat in jezelf leeft werkelijkheid wordt. Je verwachtingen komen uit. In 1968 beschreven Rosenthal en Jacobson het onderzoek ‘Pygmalion in the classroom’. Op een lagere school in California deden alle leerlingen een IQ test. De leraren kregen de uitslagen niet te zien. Hen werd verteld dat van zo’n 20 % van de leerlingen veel verwacht kon worden. De leraren kregen de namen van deze kinderen te horen. Deze namen waren echter willekeurig gekozen, ze stonden los van de resultaten van de IQ test.

Aan het eind van het onderzoek werd dezelfde IQ test gebruikt. Wat bleek? Met name bij de jongste kinderen werd heel duidelijk zichtbaar wie tot de zogenaamde veelbelovende groep had gehoord. De leerlingen waarvan de leraren dachten dat ze veelbelovend waren, scoorden significant hoger. De verwachtingen van de leraren werden een self-fulfilling prophecy, ze kwamen uit: het Pygmalion effect, ook wel het ‘observer-expectancy effect. 

Het beeld dat de leerkracht heeft, blijkt meer voorspellende waarde te hebben dan IQ-scores, de thuissituatie of eerder vertoond gedrag. Het referentiekader van de docent werkt als een filter. Het bepaalt zijn aanpak, wat hij ziet en hoe hij reageert. Zijn verwachtingen kleuren zijn waarneming en interpretatie. Maar ze hebben ook effect op de leerlingen. Doordat de leraar een bepaalde verwachting uitstraalt en ander gedrag vertoont, wordt de leerling gestimuleerd gedrag te vertonen dat overeenstemt met deze verwachting. De leraar let daarbij op de signalen die zijn beeld bevestigen (confirmatieneiging) en stimuleert dit gedrag waardoor dit nog meer bekrachtigd wordt. 

De lichaamstaal van de leraar is bemoedigender naar de leerlingen waarvan hij denkt dat deze intelligent, veelbelovend en bekwaam zijn, hij is toleranter naar hen. Bij de leerlingen die (willekeurig) als dom en lastig worden bestempeld, reageert zo'n leraar eerder kortaf, geïrriteerd en ongeïnteresseerd, wat natuurlijk effect heeft op de reactie van het kinderen. Die gedragen zich ook zoals van ze verwacht wordt.

Inmiddels mogen deze onderzoeken niet meer omdat ze schadelijk zijn voor de kinderen.

Maar stel je eens de volgende twee situaties voor:

Situatie 1: Je krijgt continu te horen dat je niets kan, ze vinden je lui of juist te druk, nergens goed voor, een hopeloos geval. Als je iets doet, wordt er gezegd: 'Nee, doe maar niet, dat kun je toch niet, laat maar.' 

Situatie 2: Je krijgt continu te horen dat je leuk en aardig bent, ze vinden je intelligent en waarderen je prestaties. Als je iets doet, wordt er gezegd: 'Wat doe je dat goed, zie je wel dat je het kan.'

Ga eens na wat voor effect het kan hebben als je vertrouwen uitspreekt en uitstraalt naar jezelf en naar een ander. Het beeld dat je voor ogen hebt kan zomaar ineens tot leven komen!

Eén dag lachen

Vandaag, zondag 7 mei, is het zover! Sinds 1998 wordt op de eerste zondag van mei de Internationale Dag van de Lach gevierd. Deze dag worden in meer dan 65 landen lachmanifestaties georganiseerd om aandacht te vragen voor vrede en het belang van de lach voor vriendschap en verbroedering.


Lachen is belangrijk voor je lichaam, je geest en voor de samenwerking. Als je lacht, produceren je hersenen endorfine. Deze neurotransmitter vermindert pijnklachten en geeft een prettig gevoel. Ook zorgt lachen ervoor dat je contacten met andere mensen beter verlopen. We glimlachen niet voor niets beleefd naar elkaar. Lachen heeft een functie, namelijk aangeven dat de ander van jou niets te vrezen heeft. Het geeft aan dat je goede bedoelingen hebt. Een beleefde lach is dan wel de minste vorm ervan. Je kunt je voorstellen wat het effect is van een echte, volle lach. Herinner je je nog hoe je vroeger slap van de lach kon zijn. Dat was nooit met iemand die je niet mocht en als dat per ongeluk toch zo was, dan mocht je die persoon vanaf dat moment wel. Heb je eenmaal met iemand gelachen, dan schept dat een band.

Bij de workshops theatersport die ik geef, wordt altijd waanzinnig veel gelachen. Laatst schoot er ook weer een deelnemer in een lachstuip waar ze nauwelijks uitkwam. Iets dat voor de meesten toch jaren geleden is. Aan het eind van de workshop hangen in de meeste gevallen deelnemers over de stoelen van het lachen.
Nu kan lachen ook een vorm van zenuwen zijn. Bij een andere (meer serieuze) training gaf een deelneemster achteraf ook aan dat ze zo hard had gelachen uit faalangst, ze was bang voor deelname aan een rollenspel. Zo'n lach kan op zo'n moment bevrijdend zijn, het zorgt er in ieder geval voor dat ik als trainer/trainingsacteur even niet met je kan oefenen. Een mooie ontsnapping, maar een gemiste leerkans.
De meeste deelnemers lachen echter van pure verwondering, schik (niet schrik) en blijdschap. Ze ontdekken onverwacht leuke kanten aan zichzelf en aan de ander. Als je je creativiteit namelijk laat stromen, als je jezelf toestaat om je kritische stem achterwege te laten, als je het serieuze (vaak dagelijkse) masker een keer laat zakken, dan ontstaan de mooiste dingen. Humor ligt om het hoekje te wachten tot je het ontdekt.

Laten we ons niet beperken tot één dag in het jaar. 'Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd' gaat misschien wat ver, maar ik ben er erg voor om vaker te lachen. Het relativeert, lucht op, verbindt, geeft je een goed gevoel, etc. Wat let je nog?

Voor organisaties in de kinderopvang is er een lachworkshop 'Feedback met de funfactor' te winnen. De lachworkshop is in de vorm van een workshop feedback en theatersport, gegeven door Parenticom, trainingsbureau voor de kinderopvang en basisonderwijs.Vanaf vandaag, niet geheel ontoevallig, is op de Facebook pagina van Parenticom een actie gedeeld in samenwerking met Kinderopvang.tevreden.nl. Je kunt hier meer informatie vinden. Kinderopvang.tevreden.nl organiseert op 15 juni een Inspiratiedag Kinderopvang, met als ondertitel: Brengt een glimlach!


Organisaties uit andere branches, niet getreurd, je kunt gewoon een training Feedback & Theatersport of een workshop Theatersport bij mij boeken. Niet-winnaars uit de Kinderopvangsector kunnen ook bij mij terecht, maar dan via Parenticom.